In mijn werk als geestelijk verzorger blijft het een voortdurende uitdaging om op een gewenste manier in gesprek en contact te blijven met mijn medemens. Levensvragen, zingeving en de niet maakbaarheid staan vaak centraal. Bronnen om uit te putten zijn o.a. spiritualiteit, religie, filosofie, kunst, natuur, levensverhalen en de waan van de dag.

Zeker bij situaties waarbij het levensperspectief gekleurd is door bijv. een ongeneeslijke ziekte of ondraaglijk verlies is het samen met de ander zoeken naar houvast in de niet oplosbare problemen en existentiële vragen. De ander uitnodigen om hier zijn of haar eigen weg en visie te vormen, uit te drukken in taal en beeld zijn dan de componenten die in de duur van het gesprek en het samenzijn ontstaan. Het gaat dan over verweven van het gebeuren en ruimte geven voor dat wat in de ander leeft.

Sprong in het diepe….

Het bijzondere van mijn werk als geestelijk verzorger blijft het gegeven dat ik heel dichtbij iemand mag komen …en dus ook dicht bij mezelf. Niet alleen de situatie van de ander is kwetsbaar maar ook de relatie die we met elkaar hebben in dat gesprek, in dat moment van samenzijn, is kwetsbaar. Het vraagt van de ander vertrouwen en van mij deelgenoot te worden van de ander. Het is dan een gezamenlijke sprong in het diepe waarbij ik mag leunen op ‘bagage en instrumenten’ die mij en ons helpen om in dat diepe toch onze weg te vinden. Het zijn dan vaak parallelle processen die we met elkaar doormaken, waarbij er zeker wel een verschil is in onze rollen en behoeften.

Ik vergelijk deze gesprekken wel eens met het onderscheid maken in het verblijven op land of op zee. Het is symbolisch bedoeld. Op land zijn wegen en paden die een route aangeven. Door vergezichten van dorpen/steden, herkenbare landschappen weten we de weg te vinden naar onze bestemming. Op zee vraagt dit andere instrumenten en andere inzet. We hebben dan te maken met stromingen, leunen meer op het (innerlijke) kompas en hopen zicht te krijgen op eilanden van Troost en Hoop in de verte om aan wal te gaan. De uitdrukking; ‘roeien met de riemen die je hebt’ is dan toepasselijk in deze.  

Uniciteit in de Universaliteit.

Levensvragen en het verkennende in zingeving en betekenisgeving is zowel uniek als universeel. Het is herkenbaar voor ieder van ons als mens en medemens. Overal ter wereld worden mensen geconfronteerd met levensvragen. Toch zal ieder mens hier uniek op ingaan, door de invloed van woonplek, cultuur, sociale structuren, politiek, levensvisie, enz. Ook hier zou je kunnen spreken van parallelle processen.

Door de waan van de dag en de actualiteit, zie ik nu ook een steeds duidelijker beeld aan de horizon verschijnen en dat is een omgekeerd parallel proces. Dat wat er nu op deze aarde leeft in onzekerheden door o.a. klimaatcrisis, ongelijkheid in financiële welvaart, verschillende oorlogen, vluchtelingenproblematiek, geeft veel onzekerheden en onmacht. Het zijn dan ook de universele onderwerpen die zich meer en meer laten zien in individuele gesprekken over levensvragen. Logisch, omdat de impact van deze ontwikkelingen voor ieder van ons groot en onzeker is en het toekomstperspectief ook behoorlijk beïnvloed. 

Ik en de ander. De ander en ik!

Het zijn ‘de uitdagingen’ van deze tijd die we als individueel mens op onze eigen manier beleven maar niet meer zelf kunnen oplossen. Daar hebben we elkaar toch echt voor nodig. Hier zie ik nu de worsteling die we met elkaar hebben over invloed, oplossingen, maakbaarheid, verantwoordelijkheid, veroorzaker, schaamte en schuld en een toenemend gevoel van eenzaamheid hoe hier mee om te gaan.

In onze onzekerheid wijzen we naar anderen, lukt het ons niet om veranderingen te accepteren, zijn we overtuigd van onze eigen waarheden en zien we soms medemensen als tegenstanders die onze individuele rechten dreigen te beschadigen. Het is de pijn die we allemaal voelen en waar we ons niet altijd raad mee weten.

Collectief

In die context zou ik het werk van geestelijk verzorger als een belangrijke aanvulling zien in het aangaan van deze collectieve pijn en onzekerheden. Korte (en ook lange) termijn oplossingen vragen om veranderingen in ieders levenssituatie en een m.i. veel bescheidener levensstijl. Dit is politiek en maatschappelijk gezien een lastig fenomeen. Elke oplossingen voor de ene groep lijkt een nederlaag voor de ander. Het vraagt nu om een andere benadering, namelijk met elkaar samen in gesprek over die onzekerheid, pijn en onmacht. De ander ben ik en ik ben die ander. Naast haast voor oplossingen ook rust en tijd (contemplatie) om te bezinnen waar het echt om gaat. Wat er in ieder van ons leeft in twijfel en onzekerheden delen met elkaar. Niet naar een stip op de horizon toe maar samen vertrekken vanaf de horizon.

Een gedurfd beeld…

Met dit schrijven ontstaat er een gedurfde gedachte die ik toch wil delen. Het bijzondere werk van geestelijk verzorgers en hun bijzondere bagage en persoonlijke en menselijke verbindingen bieden veel medemensen een houvast en vertrouwen. Juist in deze onzekere tijden zouden op allerlei plaatsen en gelegenheden gesprekken of vormen van geestelijke verzorging/ begeleiding tot hun recht kunnen komen en waardevol kunnen zijn in de samenwerking met andere disciplines als wetenschap, kunst, onderwijs, zorg en welzijn en … de politiek.

Wat zou de impact kunnen zijn als er in de politieke actualiteit bij de huidige gesprekken in de formatie een geestelijke verzorger zou deelnemen?  Of …bij de start van de gesprekken een ritueel gehouden kunnen worden door een geestelijk verzorger… Tja, dat is inderdaad behoorlijk ‘out of the box’ maar de gedachte vind ik wel troostend. Het zou veel mensen hoop kunnen bieden en ruimte in medemenselijkheid. Als dit toch niet haalbaar blijkt, neemt het niet weg dat we ieder van ons als medemens de ander kunnen opzoeken en onszelf met de ander kunnen delen.

Wie pakt de handschoen op….?

Robert te Pas
Geestelijk Verzorger bij Willem hart voor Levensvragen

Feb 2024